Słyś Józef,
pseudonim Sęp, Sieniawski urodził się 15 września 1894r. we Wrocance. Był
podpułkownikiem Wojska Polskiego, synem Tomasza, maszynisty i Anieli z domu
Drozd. Ukończył ośmioklasowe gimnazjum w Sanoku. Maturę zdał (z odznaczeniem) w
r. 1914. Po wybuchu pierwszej wojny światowej został powołany do armii
austro-węgierskiej, od 1 VIII 1914 do 30 III 1915 służył kolejno w szkole
jednorocznej dla saperów w Krems, po czym, w takiejże szkole dla piechoty w
Bösing. Od 31 III 1915 był dowódcą plutonu technicznego w 45. Dywizji. Od 4 VIII do 6 X 1915r. przebywał w szpitalu
garnizonowym w Krakowie. Po powrocie na front jako dowódca kompanii brał udział
m.in. w walkach na Wołyniu i pod Verdun.
Dnia 16 VII 1917 objął stanowisko instruktora w baonie sapersko-gazowym.
Od 2 X dowodził kompanią w ramach
Deutsche Südarmee w Rumunii, od 15 II 1918 do 20 VII we Flandrii. Ponownie
pełnił funkcję instruktora w baonie sapersko-gazowym. Awansował do stopnia
podporucznika – 1 VIII 1916 i porucznika – 1 XI 1918. W maju 1918 zapisał się
na semestr letni na Studium Rolne UJ.
Służbę w Wojsku
Polskim rozpoczął 8 XI 1918. Początkowo walczył na froncie ukraińskim w grupie
ppłk. Juliusza Swobody i płk. Henryka Minkiewicza. Od 8 V 1919 był dowódcą plutonu saperów w
3. Dyw. Piechoty Legionów i 6. DP grupy gen. Józefa Hallera. Został mianowany
kapitanem ze starszeństwem 1 VI 1919. Od jesieni 1919r. służył w kompanii
zapasowej baonu saperów nr 6 był tam m.in. instruktorem i dowódcą kompanii
szkolnej. Od 25 V 1921 przebywał na kursie pontonierskim w Modlinie. Dnia 20 IX
został przydzielony do 6. p. saperów w Przemyślu, gdzie m.in. od 26 II 1923
pełnił obowiązki komendanta kadry baonu zapasowego, 17 VI 1925 przesunięto go
na stanowisko p.o. kwatermistrza pułku, 31 X 1927 – dowódcy baonu. Dn. 7 XI
1927 został dowódcą 11. baonu saperów. Od 26 IV 1928 był kierownikiem Zarządu
Fortecznego Poznań. Z funkcji tej został zwolniony 12 III 1929 i oddany do
dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu VII. Ze względu na stan zdrowia przeniesiono go
w stan spoczynku 31 VIII.
Słyś zamieszkał
w Nowym Sączu. W 1932r. włączył się w tworzenie w tym mieście prawicowej
opozycji. Był redaktorem odpowiedzialnym ukazującego się od stycznia do czerwca
1932 dwutygodnika „Polak” i głównym twórcą struktur Stronnictwa Narodowego w
Nowym Sączu i pow. nowosądeckim, organizatorem zjazdu okręgowego Związku
Hallerczyków (ZH) w Nowym Sączu z udziałem gen. J. Hallera 18 IX 1932. Słyś
przemawiał wówczas na wiecu przy Grobie Nieznanego Żołnierza. Po tym zjeździe
starosta zawiesił działalność placówek ZH w powiecie. Pod koniec roku Słyś
został prezesem placówki ZH w Nowym Sączu i członkiem Zarządu Chorągwi
Krakowskiej ZH oraz delegatem do Rady Okręgowej SN w Krakowie. W grudniu 1932
wszedł w skład Wydziału, powołanej wtedy placówki grodzkiej, Obozu Wielkiej
Polski w Nowym Sączu. Po rozwiązaniu przez władze administracyjne ZH i OWP w woj.
krakowskim, w marcu 1933, Słyś wezwał ich działaczy w powiecie do kontynuowania
działalności pod firmą kół SN. W wyniku rewizji przeprowadzonej u Słysia 26 II
1934, w jego mieszkaniu znaleziono liczne wojskowe dokumenty – w tym i tajne –
z okresu służby w wojsku. Za narażenie w ten sposób na szwank bezpieczeństwa
państwa Słyś skazany został 28 XII 1934 prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego
w Krakowie na sześć miesięcy więzienia. Karę tę odbywał od końca kwietnia 1935.
Powrót Słysia z
więzienia 27 X tego roku przekształcił się w nielegalną kilkusetosobową
manifestację w Nowym Sączu. W konflikcie pomiędzy byłymi hallerczykami a
«młodymi», który w grudniu 1935 doprowadził do rozłamu w nowosądeckim SN, Słyś opowiedział
się po stronie «młodych». Pod jego kierownictwem powiatowa organizacja SN stała
się jedną z najprężniejszych w województwie, a po marszu Adama Doboszyńskiego
na Myślenice w czerwcu 1936, władze wskazywały na Słysia jako tego, który
«chętnie poszedłby w jego ślady». Radykalna działalność i wiązanie się z
«młodymi» spowodowała powstanie silnej opozycji przeciw niemu w kole grodzkim
SN w Nowym Sączu. Słyś skupił wówczas swe wysiłki na agitacji w innych
ośrodkach, także na terenie pow. limanowskiego. Dn. 23 V 1937 oświadczył, że
gen. Haller powierzył mu zadanie organizowania wszystkich hallerczyków bez
względu na przynależność partyjną i w związku z wyjazdem do Jarosławia
przekazuje kierownictwo Zarządu Powiatowego SN dotychczasowemu wiceprezesowi
Stanisławowi Potoczkowi. Jednak w tym samym czasie został zawieszony, następnie
wykluczony z SN pod «zarzutami natury organizacyjnej i moralnej» [kupował u
Żydów].
Po kampanii
wrześniowej znalazł się we Francji. W
odtworzonym Sztabie Naczelnego Wodza pracował w Szefostwie Saperów. Pod koniec
kwietnia 1940 został urlopowany w związku z przeznaczeniem do prac specjalnych
w Wydz. Społecznym Prezydium Rady Ministrów (utrzymującym łączność z krajem) i
27 IV zaprzysiężony w Angers. Na wniosek gen. Izydora Modelskiego (Modelski
znał Słysia z działalności w ZH), zaakceptowany przez kierownika Stronnictwa
Pracy (SP) Karola Popiela, na początku maja 1940 został mianowany przez
Prezydium Rady Ministrów, jako przedstawiciel SP, członkiem (zastępcą
kierownika) tworzonej w Budapeszcie politycznej placówki łączności z krajem
(Placówka «W»). W tym czasie był awansowany do stopnia podpułkownika saperów
rezerwy. Po 20 V wyjechał z Paryża z kierownikiem Placówki «W» Edmundem
Fietzem-Fietowiczem, przez Włochy i Jugosławię dotarł do Budapesztu 29 V 1940.
Fietowicz oceniając negatywnie pracę komendanta wojskowej Bazy «Romek» płka
dypl. Alfreda Krajewskiego, wnioskował bez skutku o powołanie Słysia na jego
miejsce (24 VI). Jednak w wewnętrznej pracy Placówki od samego początku
lekceważył Słysia i nie informował go o podejmowanych działaniach. Po
aresztowaniu Fietowicza przez Węgrów 24 IX 1941, współkierował pracą Placówki z
mjr. Stanisławem Bardzikiem – przedstawicielem SN (internowanym od listopada
t.r.). Wobec niejasnej dla Centrali w Londynie sytuacji w Budapeszcie
(inspirowane przez Gestapo oskarżenia o zdradę kierownika technicznego – który
faktycznie prowadził pracę Placówki «W» – Pawła Janczukowicza) oraz braku
wiadomości o Słysiu, wiosną 1942 nowym kierownikiem został mianowany ludowiec
Józef Mijal («Kołodziej», «Jazowski»). Po powrocie z więzienia w maju 1942 i
objęciu na nowo kierownictwa, Fietowicz odsunął od pracy większość
dotychczasowych członków i pracowników Placówki «W», m.in. pismem z 4 IX t.r.
zwolnił Słysia ze stanowiska członka Placówki «W» i pozbawił go poborów,
zarzucając mu uchylanie się od pracy, łamanie dyscypliny, niepodporządkowanie
się jego zarządzeniom w sprawie bezpieczeństwa pracy i nierozliczenie się z
funduszy.
Dn. 4 IX 1942 został
aresztowany przez władze węgierskie i przebywał w więzieniu do 23 I 1943.
Interwencje SP i Delegata Rządu w jego sprawie (i szerzej stosunków w Placówce)
podejmowane od marca t.r. bezpośrednio u Fietowicza, jak i w Min. Spraw
Wewnętrznych, nie przyniosły żadnego rezultatu. Sam Słyś przedstawił sytuację w
Placówce «W» w liście z 9 IV 1943 do przewodniczącego Komitetu Wykonawczego SP
i przedstawiciela SP w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym (PKP) Antoniego
Antczaka, doręczonym w Warszawie przez Wacława Felczaka «Lecha». Odpierał w nim
zarzuty Fietowicza i wykazywał bezprawność jego działań. Po okupacji Węgier
przez Niemcy, 19 III 1944, S. został aresztowany przez Gestapo i wysłany do
obozu koncentracyjnego w Mauthausen, gdzie zmarł w r. 1945, wkrótce po
wyzwoleniu. Słyś posiadał liczne odznaczenia i medale austro-węgierskie.
Z małżeństwa z
Marią z Grzymalskich miał synów: Adama Ernesta Leszka (1922–1929) i Jerzego
Michała Ottona (ur. 1928).